WOORDENLIJST
A
ACCOMMODATIE
Het vermogen van het oog om objecten scherp te zien van dichtbij, dankzij het boller worden van de ooglens (lens cristalina).
AMBLYOPIE
Amblyopie, of een lui oog, is een oogafwijking die gekenmerkt wordt door verminderd of wazig zicht. Dit kan niet verbeterd worden door het dragen van een bril.
ASTIGMATISME
Afwijking die meestal wordt veroorzaakt door een onregelmatige kromming van het hoornvlies, wat leidt tot vervormd zicht.
B
BIFOCALE BRILLENGLAZEN
Corrigerende brillenglazen waarbij het onderste gedeelte van het glas zorgt voor scherp zicht van dichtbij en de rest van het glas is ontworpen om ver te zien. Bifocale glazen hebben daarom twee focuspunten.
BLINDHEID
Gesteldheid van een persoon die blind is, m.a.w. waarbij alle visuele waarneming is verdwenen.
BREKINGSINDEX
Deze index wordt gebruikt om te meten wat de capaciteit is van een doorzichtig optisch materiaal om licht te refracteren, zodat er een optimale correctie kan plaatsvinden. Hoe hoger de index is voor dezelfde correctie, hoe dunner het glas is.
BRILLENGLAZEN: EINDPRODUCTEN EN HALFFABRICATEN
In het productielab wordt een halffabricaat verwerkt tot het eindproduct, in dit geval een brillenglas op sterkte. Tijdens dit proces wordt het halffabricaat geslepen en worden er, afhankelijk van het brilrecept, coatings en/of kleur aangebracht.
C
COATINGS
Er kunnen meerdere soorten coatings worden aangebracht op brillenglazen nadat deze verhard zijn. Afhankelijk van de gebruikte techniek kent de coating bepaalde eigenschappen: krasbestendig, ontspiegelend, polariserend, antistatisch of vlekbestendig.
CONTACTLENZEN
Speciaal berekende kunststof lenzen die aangepast zijn aan de ogen van de drager. De contactlens drijft op een laagje traanvocht boven het hoornvlies om het zicht te corrigeren. Er zijn twee verschillende soorten contactlenzen: harde en zachte lenzen.
CONVERGENTIE / DIVERGENTIE
Beweging van beide ogen naar binnen of naar buiten, zodat ze beide ‘gericht’ zijn naar het object dat bekeken wordt.
CORRIGERENDE BRILLENGLAZEN
Corrigerende brillenglazen zijn ontworpen om oogafwijkingen te corrigeren. Een brillenglas is opgebouwd vanuit een combinatie van materiaal, optisch oppervlak en coatings.
CRIZAL
Crizal is de merknaam van een serie optische coatings die geproduceerd worden door Essilor International. Deze producten zijn ontwikkeld om een betere transparantie in brillenglazen en optimaal scherp zicht te creëren. Een Crizal coating kent vijf voordelen: vermindert reflecties, vuil- en kraswerend, stof- en waterafstotend.
D
DIOPTRIE
Meeteenheid voor het weergeven van de optische afwijking, ofwel de plus- of minsterkte van een oog. Refractie-afwijkingen worden gemeten in dioptrieën (visuele ontoereikendheid).
DIPLOPIE
Oogafwijking waarbij een object dubbel wordt gezien.
E
EMMETROPIE
In de oogheelkunde verstaan we onder 'normaal zicht' een oog dat geen zichtafwijkingen heeft. Een oog geldt als emmetroop zodra het zonder aanpassing en zonder bril of contactlens een oneindig ver verwijderd voorwerp scherp kan waarnemen. Emmetropie is het tegenovergestelde van ametropie.
ENKELVOUDIGE BRILLENGLAZEN
Enkelvoudige brillenglazen worden gebruikt om ametropie te corrigeren. Ze kunnen ook gebruikt worden om presbyopie te corrigeren, maar het zicht van veraf zal dan wazig worden. De sterkte is over het gehele oppervlak van het brillenglas hetzelfde.
F
FOTOCHROMATISCH
Eigenschap van een kunststof of minerale lens welke lichter of donkerder kan worden, afhankelijk van de hoeveelheid licht (/UV-straling). Een fotochromatisch brillenglas wordt ook wel een meekleurend brillenglas genoemd.
G
GECOAT OPPERVLAK
Optisch oppervlak van het brillenglas met een of meer dunne doorzichtige lagen die ontworpen zijn om de lens te beschermen en verlies van zicht door reflectie te verminderen.
GELE VLEK
Kleine groef in het centrale deel van de macula met een diameter van 2mm. De gele vlek bevindt zich dicht bij de optische as van het oog. Het bestaat uit ongeveer 50.000 kegeltjes.
GEPOLARISEERD LICHT
Gepolariseerd licht is een intense, vervelende weerkaatsing die ongemak veroorzaakt voor het oog. Het ontstaat wanneer zonnestralen een glad, horizontaal oppervlak raken. Dit komt voornamelijk voor op plaatsen waar het gereflecteerde licht erg intens is (zee, bergen, wegoppervlak, etc.).
GEPOLARISEERDE BRILLENGLAZEN
Een gepolariseerd brillenglas is een zonneglas van hoge kwaliteit dat niet alleen fel zonlicht reduceert, zoals normale zonneglazen, maar ook gepolariseerd licht elimineert dankzij een dun polariserend laagje in het glas. Dit resulteert in helderder zicht, een betere kleurwaarneming en meer visueel comfort.
GEZICHTSSCHERPTE
Het vermogen van het oog om een object scherp waar te nemen.
GLASACHTIG LICHAAM
Transparante en glasachtige gel die zich bevindt tussen de pupil en het netvlies, achter de ooglens.
GLAUCOOM
Toename van de druk binnen het oog die, wanneer dit niet behandeld wordt, kan leiden tot een onomkeerbare beschadiging van de ooglens en het netvlies. Ook het gezichtsveld kan beperkt worden. Glaucoom gaat vaak gepaard met hoofdpijn en pijnlijke ogen.
H
HOORNVLIES
Doorzichtig deel aan de voorkant van de oogbol. Het hoornvlies is bol- en koepelvormig. Het hoornvlies speelt, samen met de ooglens, een belangrijke rol bij het scherpstellen van beelden op het netvlies.
I
INSLIJPHOOGTE
Afstand van het midden van de pupil tot de onderzijde van het brillenglas. Dit is een belangrijke meetwaarde om ervoor te zorgen dat het brillenglas op de juiste positie voor het oog in het montuur wordt ingeslepen.
INTRA-OCULAIRE DRUK
Druk die uitgeoefend wordt in de oogbol die ervoor zorgt dat de oogwand strak blijft.
IRIS
Circulair membraan dat de pupil afbakent. De iris werkt als een diafragma dat samentrekt door de intensiteit van licht. De pigmentatie van de iris bepaalt de kleur van de ogen.
K
KAMERWATER
Transparante vloeistof die, samen met het glasachtig lichaam, verantwoordelijk is voor het behouden van de druk in de oogbol en daardoor ook voor de vorm van de oogbol.
KEGELTJES
Kegelvormige neuronen met een fotoreceptor die zich bevinden in het netvlies. De kegeltjes zorgen voor centraal zicht en het waarnemen van kleuren.
L
LEESADDITIE
De optische sterkte (van een brillenglas) welke nodig is voor zicht van dichtbij, toegevoegd aan de sterkte die nodig is voor vertezicht.
LMD
Leeftijdsgebonden maculadegeneratie. LMD is een aandoening waarbij de macula, het centrale deel van het netvlies, beschadigd raakt. Dit leidt tot verlies van het centraal zicht. Het perifeer en lateraal zicht blijven intact. Patiënten met LMD hebben problemen met het onderscheiden van kleuren. Ook worden rechte lijnen als krom waargenomen.
LOOKOVER LEESBRIL
Brillenglazen voor dichtbij die de vorm hebben van de onderste helft van een normaal brillenglas.
M
MACULA (GELE VLEK)
Centrale deel van het netvlies. De macula bestaat volledig uit kegeltjes die blootstaan aan lichtstralen. Dit maakt het precieze zicht mogelijk dat nodig is voor lezen of het onderscheiden van details. Dit is het gedeelte van het oog waar maximale activiteit plaatsvindt.
MATERIAAL
Corrigerende brillenglazen zijn meestal gemaakt van kunststof of mineraal (dat wil zeggen: glas). Tegenwoordig is het merendeel van de brillenglazen gemaakt van kunststof, wat in de regel lichter en slagvaster is dan minerale brillenglazen.
MINERALE BRILLENGLAZEN
Minerale brillenglazen zijn gemaakt van siliconen en een combinatie van verschillende oxiden die op hoge temperatuur samengesmolten zijn. Ze zijn krasbestendig en kunnen fotochromatisch zijn. Ze zijn relatief zwaar en breekbaar maar hebben wel het voordeel dat ze tegen schuring kunnen.
MONOMEER
Basismateriaal dat gebruikt wordt voor de productie van organische (kunststof) brillenglazen.
MULTIFOCALE BRILLENGLAZEN
Multifocale brillenglazen zijn ontworpen om presbyopie (ofwel: ouderdomsverziendheid) te corrigeren. Het bovenste gedeelte van het glas is ontworpen voor het corrigeren van het vertezicht en het onderste gedeelte voor het nabijzicht. De overgang hiertussen gaat geleidelijk.
MYOPIE
Myopie (bijziendheid) is een oogafwijking die veroorzaakt wordt door een oog dat te sterk of te lang is. Het beeld vormt zich voor het netvlies; een persoon met myopie ziet daarom slecht van ver maar goed van dichtbij.
N
NABIJZICHT
Zicht voor objecten op een kijkafstand van 25 tot 50 cm vanaf het oog of het brillenglas.
NETVLIES
Het netvlies, of retina, is een lichtgevoelig membraan achter in het oog. Op het netvlies worden beelden gevormd. Het stuurt informatie naar de hersenen. Dit hypergevoelige membraan speelt een essentiële rol in het waarnemen van licht, kleuren, vormen en beweging.
NYSTAGMUS
Nystagmus is een afwijking waarbij het oog steeds heen en weer beweegt. De richting, volume en frequentie zijn niet variabel.
O
OOGBOL
Sferisch orgaan dat zicht ontvangt. Wanneer het oog emmetropisch is (zonder afwijking), is de diameter ongeveer 25 mm. De oogbol bestaat uit drie lagen; de sclera (harde oogrok), de uvea (druifvlies) en het netvlies, en hun inhoud; het glasvocht, de ooglens en het kamerwater.
OOGLENS
De ooglens, of lens cristalina, is een transparante bolle lens optische lens die zich achter de pupil bevindt. De ooglens breekt licht om beelden op het netvlies scherp te stellen. Wanneer de ooglens veroudert, ontstaat presbyopie.
OOGVERMOEIDHEID
Oogvermoeidheid wordt gekenmerkt door een schrijnende of acute irritatie van de ogen, wazig zicht en hoofdpijn, meestal aan het einde van de dag.
OPTICIEN
Gediplomeerd vakman die voor zijn beroep oogmetingen uitvoert en optische hulmiddelen aanmeet en verkoopt, waaronder brillen, brillenglazen en contactlenzen.
OPTISCH OPPERVLAK
Oppervlak waarop een reflectie of refractie van licht wordt geproduceerd. Het optisch oppervlak geeft het materiaal zijn vermogen tot optische correctie. Het aantal optische oppervlakken is bijna oneindig; zij kunnen enkelvoudig, bifocaal of multifocaal zijn.
OPTISCHE ABERRATIE
Defect in hoe een optisch systeem beelden vormt, met als resultaat dat lichtstralen van een objectpunt geen perfect beeldpunt vormen. Elk multifocaal glas kent dit neveneffect in meer of mindere mate.
OPTISCHE CORRECTIE
Combinatie van de krommingen van de voor- en achterkant van een brillenglas. De correctie wordt gemeten in dioptrieën.
OPTISCHE STERKTE
Optische sterkte definieert het vermogen van een brillenglas of een contactlens om een visueel defect te corrigeren. De optische sterkte wordt gemeten in dioptrieën.
OPTISCHE ZENUW
Cilindrisch koord met een diameter van 5 mm en een lengte van 35 tot 55 mm. De optische zenuw verbindt het netvlies van elk oog met de hersenen, waar het impulsen heen zendt.
OPTOMETRIST
Arts die gespecialiseerd is in het behandelen van oogziekten en oogafwijkingen en in het corrigeren van oogafwijkingen.
ORTHOPTIST
Een orthoptist is werkzaam in de oogheelkunde, met als specialisatie de behandeling van oogafwijkingen met re-educatie en oogtrainingsessies. Orthoptist is een paramedisch beroep.
P
PERIFEER ZICHT
Zicht dat ontstaat door stimulering van het netvlies buiten de fovea of macula (centrale deel van het netvlies).
POLYCARBONAAT
Materiaal dat bekend staat om zijn uitzonderlijke lichtheid en schokbestendigheid. Het heeft een hoge refractieve index waardoor er extreem lichte en dunne glazen van gemaakt kunnen worden. Polycarbonaat stoot 100% van de UV-stralen af en is krasbestendig dankzij zijn verharde coating.
PRESBYOPIE
Oogafwijking die ontstaat door het ouder worden van de ooglens, die dikker en minder soepel wordt naarmate de tijd verstrijkt. Wanneer de ooglens stugger wordt, verandert deze minder makkelijk van vorm, waardoor men van dichtbij steeds minder goed ziet. Presbyopie begint vanaf de veertig jaar. Iedereen die ouder is dan veertig jaar lijdt aan presbyopie.
PRISMATISCHE WERKING
De verandering van richting opgelegd op een lichtstraal door een corrigerend glas wanneer de ogen in verschillende richtingen kijken (behalve door het optische midden). Bij multifocale glazen zijn deze afwijkingen complexer, omdat de sterkte niet constant is.
PRODUCTIEFABRIEK
Deze fabrieken produceren grote hoeveelheden eindproduct brillenglazen (voornamelijk enkelvoudige glazen) en halffabrikaten.
PRODUCTIELAB VOOR MAATWERKGLAZEN
Productielab dat van halffabricaat brillenglazen een eindproduct maakt, met de precieze eigenschappen van de bestelling. Het precieze werk dat uitgevoerd wordt door het lab maakt het mogelijk om het grote aantal optische combinaties aan te bieden die noodzakelijk zijn voor brildragers, in het bijzonder voor het corrigeren van presbyopie. De laboratoria zijn verantwoordelijk voor het verharden (slijpen en polijsten) en coaten (kleuring, krasbestendigheid, ontspiegeling, vuilafstotend, etc.) van de brillenglazen.
PUPIL
Centrale opening in de iris waardoor lichtstralen het oog binnenkomen. De diameter van de pupil varieert afhankelijk van de hoeveelheid licht.
PUPILAFSTAND (PD)
De afstand tussen het midden van de linker en de rechter pupil. De pupilafstand wordt gemeten om de glazen goed te kunnen plaatsen. Het is een belangrijke meting bij het verstrekken van multifocale glazen.
R
REFRACTIE
Refractie, of lichtbreking, vindt plaats wanneer lichtstralen van richting veranderen. Dit wordt bepaald door verschillende snelheden van voortplanting. Deze term wordt gebruikt om de oogmeting te kwalificeren.
REFRACTOMETER
Apparaat dat gebruikt wordt om de refractie van het oog te meten.
S
SCHOMMELEFFECT
Veel mensen vinden het lastig om te wennen aan de verschillende sterktes van multifocale brillenglazen. Wanneer dragers niet gewend zijn aan verschillen in sterkte, kunnen multifocale brillenglazen hen in het begin misselijk en duizelig maken. Een ander nadeel is dat het perifere zicht licht vervormd kan worden door de veranderingen aan de randen van multifocale brillenglazen. Deze vervorming wordt ook wel het schommeleffect genoemd.
SILMO
Grote internationale optiekbeurs die iedere herfst in Parijs wordt gehouden. Tijdens dit evenement worden prijzen uitgereikt voor de beste producten in vijf categorieën, waaronder corrigerende brillenglazen en optische instrumenten.
STAAFJES
Dunne, cilindervormige cellen in het netvlies die op licht reageren maar geen kleuren kunnen onderscheiden. Staafjes zijn zeer gevoelig en zorgen voor zicht bij weinig licht. Staafjes zijn uitbreiding van de staafcel; dit zijn neuronen in het netvlies.
STAAR
Vertroebeling van de ooglens, verholpen door het verwijderen en vervangen van de lens, meestal door een intra-oculaire lens (implantaat). Staar kan erfelijk zijn of het resultaat van een trauma.
STRABISME
Bij strabisme (scheelzien) is het niet mogelijk om beide oogassen op één fixatiepunt te richten, zodat beide ogen niet gelijktijdig op een object kunnen fixeren. Er zijn drie vormen van strabisme: esotropie, exotropie en hyperforie.
T
TUSSENZICHT
Het zien van objecten die zich tussen de 40 centimeter en ongeveer 1,5 meter van het oog bevinden.
V
VARILUX
Varilux is een merknaam die eigendom is van Essilor International. Het is de naam van het eerste multifocale brillenglas dat presbyopie corrigeert en is uitgevonden door Bernard Maitenaz. De Varilux glazen zijn gekenmerkt door het feit dat ze zicht van dichtbij, veraf en tussenin corrigeren. De eerste versie van het Varilux brillenglas verscheen in 1959 op de markt.
VERTEZICHT
Zicht op objecten die zich of op oneindige afstand bevinden, of (gewoonlijk) op ongeveer 5 of 6 meter.
VERVORMING
Deformatie van een optisch systeem wat resulteert in een beeld dat niet overeenkomt met de vorm van het object.
X
XPERIO®
Xperio® is een geregistreerd handelsmerk dat gepolariseerde zonneglazen kwalificeert die voldoen aan de strenge productie-eisen die Essilor stelt voor haar glazen. Xperio® gepolariseerde brillenglazen elimineren schittering die voortkomt uit lichtreflectie op een glad en horizontaal oppervlak. Xperio® gepolariseerde brillenglazen bieden helderder zicht, betere kleurwaarneming en visueel comfort dat aangepast is aan alle buitenactiviteiten. Alle Xperio® brillenglazen bieden 100% UVA/UVB bescherming.